در دنیای دیجیتال امروزی، آشنایی با سیستم‌عامل ویندوز یک مهارت پایه‌ای و ضروری به شمار می‌رود. دو نسخه محبوب این سیستم‌عامل یعنی ویندوز ۱۰ و ویندوز ۱۱ در حال حاضر روی میلیون‌ها دستگاه نصب شده‌اند. اگر به‌تازگی کار با ویندوز را شروع کرده‌اید یا از نسخه‌های قدیمی‌تر به یکی از این دو نسخه مهاجرت کرده‌اید، این مقاله آموزشی به شما کمک خواهد کرد تا کار با این سیستم‌عامل‌ها را به صورت اصولی یاد بگیرید.

ویندوز چیست و چرا مهم است؟

ویندوز (Windows) یک سیستم‌عامل است که توسط شرکت مایکروسافت (Microsoft) طراحی و تولید شده است. وظیفه سیستم‌عامل مدیریت منابع سخت‌افزاری و فراهم کردن محیطی برای اجرای برنامه‌هاست. اکثر لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترهای خانگی با سیستم‌عامل ویندوز عرضه می‌شوند و همین مسئله اهمیت یادگیری آن را بیشتر می‌کند.

تفاوت بین ویندوز ۱۰ و ویندوز ۱۱

هرچند شباهت‌های زیادی بین ویندوز ۱۰ و ۱۱ وجود دارد، اما تفاوت‌هایی نیز در طراحی ظاهری، سرعت عملکرد، پشتیبانی از ابزارهای جدید و امنیت وجود دارد.

ظاهر مدرن‌تر ویندوز ۱۱: دکمه استارت به وسط تسک‌بار منتقل شده و گوشه‌های پنجره‌ها گرد شده‌اند.

پشتیبانی بهتر از سخت‌افزارهای جدید: ویندوز ۱۱ نیازمند سیستم‌هایی با قابلیت Secure Boot و TPM 2.0 است.

پرفورمنس بهتر در برخی برنامه‌ها و بازی‌ها.

اگر سیستم شما قدیمی است، بهتر است از ویندوز ۱۰ استفاده کنید. اما اگر دستگاه‌تان جدید است، ویندوز ۱۱ انتخاب مناسب‌تری خواهد بود.

نحوه روشن و خاموش کردن کامپیوتر

برای کاربران مبتدی، اولین گام یادگیری چگونگی روشن و خاموش کردن سیستم است:

روشن کردن سیستم:

دکمه Power روی کیس یا لپ‌تاپ را فشار دهید.

چند ثانیه صبر کنید تا لوگوی ویندوز ظاهر شود.

وارد حساب کاربری خود شوید (در صورت داشتن رمز عبور، آن را وارد کنید).

خاموش کردن سیستم:

روی دکمه Start در پایین صفحه کلیک کنید.

گزینه “Power” را انتخاب کنید.

روی “Shut down” کلیک کنید.

آشنایی با دسکتاپ (Desktop)

بعد از روشن کردن ویندوز، شما وارد دسکتاپ می‌شوید. دسکتاپ صفحه اصلی ویندوز است که شامل بخش‌های زیر است:

آیکون‌ها (Icons): میانبرهایی برای باز کردن برنامه‌ها یا پوشه‌ها.

تسک‌بار (Taskbar): نوار پایینی که شامل دکمه استارت، برنامه‌های باز شده و ساعت است.

دکمه Start: دسترسی به تمام برنامه‌ها و تنظیمات سیستم.

آشنایی با منوی استارت (Start Menu)

یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در ویندوز، منوی استارت است. برای باز کردن آن، روی آیکون Start کلیک کنید.
در ویندوز ۱۰:

منوی استارت به شکل کلاسیک نمایش داده می‌شود.

کاشی‌های زنده (Live Tiles) در سمت راست دیده می‌شوند.

در ویندوز ۱۱:

طراحی مینیمال‌تر و ساده‌تری دارد.

برنامه‌ها به صورت شبکه‌ای نمایش داده می‌شوند.

از طریق منوی استارت می‌توانید به موارد زیر دسترسی داشته باشید:

برنامه‌های نصب‌شده

تنظیمات سیستم

خاموش کردن یا ری‌استارت کردن سیستم

کار با پنجره‌ها و برنامه‌ها

یکی از ویژگی‌های کلیدی ویندوز، قابلیت اجرای چند برنامه به صورت همزمان است.

برای باز کردن برنامه‌ها کافی‌ست روی آیکون آن‌ها دوبار کلیک کنید.

برای بستن برنامه‌ها، روی دکمه × در گوشه بالا سمت راست پنجره کلیک کنید.

می‌توانید پنجره‌ها را کوچک (Minimize) یا بزرگ (Maximize) کنید.

با گرفتن پنجره و کشیدن آن به گوشه صفحه، می‌توانید آن را کنار یک پنجره دیگر بچسبانید (Snap Feature).

نحوه نصب و حذف برنامه‌ها

نصب برنامه:

از وب‌سایت رسمی برنامه موردنظر فایل نصب را دانلود کنید.

روی فایل نصبی (معمولاً با پسوند .exe یا .msi) دوبار کلیک کنید.

مراحل نصب را دنبال کرده و گزینه Next را بزنید تا نصب کامل شود.

حذف برنامه:

وارد تنظیمات شوید (Settings).

بخش “Apps” را انتخاب کنید.

در لیست برنامه‌ها، روی برنامه مورد نظر کلیک کرده و گزینه “Uninstall” را انتخاب کنید.

مدیریت فایل‌ها با File Explorer

File Explorer ابزار اصلی برای مشاهده، کپی، جابجایی و مدیریت فایل‌ها در ویندوز است. برای باز کردن آن:

روی آیکون پوشه در تسک‌بار کلیک کنید یا کلیدهای ترکیبی Windows + E را فشار دهید.

ساختار فایل‌ها در ویندوز معمولاً به شکل زیر است:

Documents: برای فایل‌های متنی و اسناد.

Pictures: برای عکس‌ها.

Downloads: محل ذخیره فایل‌های دانلودشده از اینترنت.

Desktop: فایل‌هایی که روی دسکتاپ ذخیره شده‌اند.

می‌توانید با راست‌کلیک روی فایل‌ها، آن‌ها را حذف، کپی یا به پوشه دیگری منتقل کنید.

آشنایی با تنظیمات (Settings)

در بخش Settings می‌توانید بسیاری از ویژگی‌های سیستم را مدیریت کنید. برای دسترسی به آن:

در منوی استارت، گزینه Settings را انتخاب کنید.
یا از کلید ترکیبی Windows + I استفاده کنید.

برخی از تنظیمات مهم:

System: مدیریت صفحه‌نمایش، صدا و مصرف باتری.

Network & Internet: اتصال به Wi-Fi یا اینترنت کابلی.

Personalization: تغییر تصویر پس‌زمینه، تم و رنگ‌ها.

Update & Security: بررسی به‌روزرسانی‌های ویندوز و امنیت.

اتصال به اینترنت در ویندوز

برای اتصال به اینترنت در ویندوز ۱۰ و ۱۱:

روی آیکون شبکه در پایین سمت راست کلیک کنید.

لیست شبکه‌های Wi-Fi نمایش داده می‌شود.

شبکه موردنظر را انتخاب کرده و رمز عبور را وارد کنید.

روی دکمه “Connect” کلیک کنید.

بعد از اتصال موفق، می‌توانید از مرورگر Edge یا هر مرورگر دیگر برای جستجو در اینترنت استفاده کنید.

استفاده از برنامه‌های کاربردی

ویندوز به‌صورت پیش‌فرض برخی برنامه‌های مفید را نصب کرده است، از جمله:

Microsoft Edge: مرورگر اینترنت

Photos: نمایش و ویرایش عکس‌ها

Paint: برنامه نقاشی ساده

Calculator: ماشین حساب

Notepad: ویرایشگر متن ساده

همچنین می‌توانید از فروشگاه Microsoft Store برنامه‌های جدید نصب کنید.

نکات امنیتی مهم

برای محافظت از سیستم خود:

همیشه آنتی‌ویروس را فعال نگه دارید.

از حساب کاربری با رمز عبور استفاده کنید.

فایل‌های ناشناس را دانلود نکنید.

به‌روزرسانی‌های ویندوز را به‌صورت منظم نصب کنید.

جمع‌بندی

یادگیری کار با ویندوز ۱۰ و ۱۱ آسان است و با تمرین بیشتر، مهارت شما نیز افزایش می‌یابد. در این مقاله تلاش کردیم به زبان ساده نحوه استفاده از بخش‌های مهم ویندوز را آموزش دهیم. اگر تازه با ویندوز آشنا شده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم هر بخش را چندین بار تمرین کنید تا تسلط بیشتری پیدا کنید.
یادگیری ویندوز اولین قدم برای ورود حرفه‌ای به دنیای کامپیوتر است. امیدواریم این راهنمای جامع برای شما مفید بوده باشد.